Jak robić czytelne wykresy? 8 prostych kroków

– Hej tato, co takiego malujesz patykiem po piasku? – zapytała mnie Jagoda na placu zabaw.

– Próbuję wymyślić jak przedstawić w zrozumiały sposób wyniki moich analiz. Chciałbym zrobić na moich znajomych z pracy takie czytelne wykresy.

– A po co się tak męczysz?

– Ponieważ wszyscy jesteśmy wzrokowcami. Jeśli coś jest ładnie narysowane i czytelnie zaprezentowane to o wiele łatwiej zauważyć pewne schematy i zapamiętać istotne fakty.

– Ja nie jestem wzrokowcem. Bo ja jestem „czuciowcem” jak mamusia i siostra.

– Naprawdę? Chodź Kochanie. Pokażę Ci, że też masz coś z wzrokowca.

Wyciągnąłem kartkę i napisałem różne cyfry. Jagoda z zainteresowaniem przyglądała się jak rysuję, ponieważ jesteśmy na etapie nauki pisania cyferek.

– Ile widzisz ósemeczek?

– To ta cyfra, która wygląda jak niepełny bałwanek, tak?

Kiwnąłem twierdząco głową.

Po kilku chwilach machnęła ręką.

– To za trudne. Naliczyłam dziesięć i się pomyliłam – powiedziała smutna.

– A zróbmy pewną sztuczkę.

Wyciągnąłem moją ulubioną czerwoną kredkę i zaznaczyłem wszystkie ósemki kolorem.

– Tato, widzę wszystkie ósemki. Ja też jestem wzrokowcem! Chyba rzeczywiście każdy nim jest. Teraz wszystko jest o wiele bardziej czytelne – uśmiechnęła się.

Moim zdaniem wzrokowcem jest każdy z nas. Dlatego też większość firm sprzedaje swoje produkty wykorzystując Nasz wzrok. Nawet szukając drugiej połówki w pierwszej chwili kierujemy się zmysłem wzroku. Lubię powiedzenie, które to oddaje „przyciągnęła wyglądem a zatrzymała charakterem”. Czytelny wykres, który dodatkowo pokazuje jakąś historię, na dłużej zostanie w pamięci. Ludzkim mózgom łatwiej odwołać się do wspomnień, które w ładny sposób przedstawiały historię.

Pozwól, że przedstawię Ci kilka stosowanych przeze mnie prostych sposobów, aby wykresy w jasny i przejrzysty sposób koncentrowały się na czytelnym przedstawieniu historii. Niezależnie z jakich narzędzi korzystasz (Excel, Python, R, Tableu, …) to możesz skorzystać z poniższych kroków.

1) Chodź, opowiem Ci historię…

Najważniejszym elementem na samym początku jest przyjrzenie się danym i zastanowienie skąd pochodzą oraz co dokładnie znaczą. Nie przedstawiaj liczb, których nie rozumiesz i co do których nie masz pewności czy są prawidłowe i kompletne. Kilka razy zdarzyło mi się taka wpadka, np. raz zamiast pokazać samą sprzedaż nowych kart kredytowych uwzględniłem dodatkowo zwiększenia dotychczasowych kart. Na szczęście po poprawce trend był taki sam, więc podjęta decyzja była prawidłowa. Pamiętaj o jednej istotnej rzeczy – na podstawie danych ktoś może podjąć złą decyzję. Zatem warto poświęcić chwilę czasu na zrozumienie jakie informacje one niosą i na ich weryfikację. Przykład: jeśli chcielibyśmy pokazać dane o bezrobociu najlepiej korzystać z oficjalnych źródeł. W tym przypadku może to być Główny Urząd Statystyczny (GUS).

2) Dobierz odpowiedni wykres

Istnieje ponad 60 rodzajów wykresów. Na tym blogu będę je wszystkie przedstawiał i omawiał, a przy okazji będę się ich uczył. Niemniej jednak większość informacji można przedstawić wykorzystując dwa rodzaje wykresów:

• kolumnowy (głównie do porównań),
• liniowy / punktowo-liniowy (świetny dla szeregów czasowych – danych prezentowanych w czasie).

W pewnych sytuacjach warto połączyć oba wykresy. Jeśli w umiejętny sposób będziemy korzystać z tych dwóch rodzajów wykresów, to i tak będziemy doceniani przez innych za przejrzysty sposób prezentacji.

Pamiętaj, że im prościej tym lepiej. Zatem jeśli nie ma potrzeby nie używajmy wizualizacji trójwymiarowych – tylko zaciemniają przekaz.

3) Usuń wszystkie zbędne elementy

Na wykresie powinno być nie mniej nie więcej niż to jest konieczne do opowiedzenia historii. Zatem jeśli występują jakieś zbędne elementy to usuń je. Przykładowo:

• obramowania wykresu,
• cieniowania,
• linie siatek osi,
• wielokolorowe tło,
• niepotrzebne etykiety danych,
• itp.

Tylko nie przesadźcie z oczyszczaniem, by wszystkie informacje nie uciekły :).

4) Zadbaj o zrozumiały i jasny przekaz

Teraz należy wykonać mrówczą pracę, która wyróżnia dobre i czytelne wykresy. Mowa o szczegółach, dzięki którym nasze wizualizacje będą jasno przedstawiały wyniki:

• napiszmy zrozumiały tytuł (by od początku było wiadomo co wykres przedstawia)
• dodajmy opisy dla osi wykresu (by osoba patrząca na wykres jasno mogła go odczytać)
• dodajmy jednostki, jeśli nie jest to oczywiste (tym bardziej jeśli dane pokazujemy w tysiącach lub milionach)
• dobierzmy odpowiednie formaty liczb (np. liczb całkowitych nie trzeba pokazywać z miejscami po przecinku, a procentów nie trzeba zazwyczaj pokazywać do 6 miejsca po przecinku)

5) Stosuj jeden kolor z różnymi odcieniami

Jak zaczynałem pracę w 2008 roku to na wykresach królowały pastelowe barwy. Później przez wiele lat na schematach obserwowałem całą tęczę kolorów zgodnie z zasadą, że im więcej tym lepiej. Dopiero jakiś czas temu zauważyłem trend minimalistyczny. Zbyt duża ilość kolorów powoduje niepotrzebne zamieszanie u odbiorców.

Aktualnie „dobre” wykresy zazwyczaj mają maksymalnie kilka kolorów. Ja osobiście polubiłem dość mocno kolor szary. Jest on bardzo uniwersalny oraz dobrze wygląda z każdym innym kolorem, gdyby zaistniała potrzeba podkreślenia pewnych informacji.

6) Najważniejszą rzecz podkreśl kontrastowym kolorem

Mając przygotowany wykres postaraj się wyciągnąć wnioski. Nie obawiaj się, jeśli nic konkretnego nie zauważysz. To, że nie widać żadnych zależności też jest cenną informacją.

Następnie, jeśli to możliwe, oznacz najważniejsze informacje na wykresie. Nie chcemy zasypywać odbiorców masą informacji – niech zapamiętają jedną lub dwie kluczowe liczby.

7) Komentarze – odzwierciedlenie Twojego zdania

Czasami warto dodać komentarz na wykresie, aby dodatkowo podkreślić pewne informacje. Zatem kiedy poczujesz potrzebę skomentowania wykresu – rób to śmiało. Dzięki wcześniejszym krokom polegającym na usunięciu wszystkich zbędnych detali zaoszczędziliśmy wiele miejsca. Najfajniejsze jest to, że gdy wykresy będą przesyłane dalej wówczas Twoje obserwacje będą na nim zapisane.

Zawsze możesz też dodać ciekawe grafiki, które urozmaicą Twoje wykresy 🙂

8) Postęp nie perfekcja

Nie popadnij w pułapkę perfekcjonizmu. Na całość nie poświęcaj więcej czasu niż jest to konieczne. Nie chodzi o to, by na dopieszczaniu wykresu spędzić całe godziny. Wystarczy wykorzystać kilka prostych zasad, dzięki którym w czytelny i ciekawy sposób przedstawimy dane. 

Pozostaje mieć nadzieję, że odbiorcy docenią trud, który włożysz w pracę nad wykresem. I życzę Ci, aby każdy kto spojrzy na Twój wykres powiedział „Wow – super. Wszystko jasne.”

Podsumowanie

Mam nadzieję, że przydadzą Ci się te kroki, które sam stosuje gdy mam przygotować odpowiedź na niektóre pytania lub przedstawić wyniki pracy. Jeśli Twoim zdaniem są przydatne i bierzesz je do serca lub pominąłem jeszcze coś istotnego daj proszę znać w komentarzu.

Życzę wielu pięknych historii opowiedzianych danymi !